Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και πλανητική κρίση
Σχεδόν μισός αιώνας έχει περάσει από τότε που ανακηρύχτηκε η πέμπτη Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Τα Ηνωμένα Έθνη το 1972 στη Διάσκεψη της Στογχόλμης αποφάσισαν πως στο περιβάλλον αξίζει μια ημέρα αφύπνισης. Αναμφίβολα, η ημέρα αυτή, μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία ατομικού και συλλογικού κριτικού αναστοχασμού γι'αυτά που καταστρέφουμε, γι'αυτά που χάνουμε, αλλά, κυρίως, να δούμε με ποιον τρόπο η προστασία του περιβάλλοντος θα γίνει μέλημα ενεργούς συμμετοχής της πλειοψηφίας των πολιτών.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν την κατάρρευση της βιοποικιλότητας. Σύμφωνα με την έκθεση του WWF '' Ζωντανός Πλανήτης, 2020 '' , οι πληθυσμοί θηλαστικών, ψαριών, πουλιών, ερπετών και αμφιβίων έχουν μειωθεί κατά μέσο όρο 68% από το 1970. Δυστυχώς, εξαφανίζουμε μόνοι μας τις πολύτιμες υπηρεσίες που μας προσφέρει η φύση και ουσιαστικά καταστρέφουμε το ίδιο μας το σπίτι.
Η κλιματική αλλαγή έχει πάρει πλέον τις διαστάσεις μιας πραγματικής κλιματικής κρίσης, με ορατά τα σημάδια της σε πολλά σημεία του πλανήτη. Τα αέρια του θερμοκηπίου έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ. Η σημερινή μέση θερμοκρασία του πλανήτη είναι κατά ένα βαθμό περίπου πιο υψηλή σε σχέση με την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης. Ο σχετικός κατάλογος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, πλημμύρες, καύσωνες, τυφώνες, ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές, αλλά και καταστροφή γεωργικής καταστροφής.
Επιπρόσθετα, η πανδημία COVID-19 έφερε στο φως με τραγικό τρόπο τη σχέση μεταξύ πανδημιών και αλλαγών σε χρήσεις γης, εμπορίου άγριας ζωής και μη βιώσιμης κατανάλωσης. (Τεκμηρίωση από IPBES:Διακυβερνητική Πλατφόρμα Επιστήμης - Πολιτικής για τη βιοποικιλότητα και οικοσυστημικές υπηρεσίες).
Στις εξαιρετικά ανησυχητικές αυτές διαπιστώσεις, έρχεται να προστεθεί η δραματική αλλαγή κάτω από το νερό με ορατά τα σημάδια αυτής της εξέλιξης (δίνες πλαστικών, υπεραλιευμένοι ύφαλοι, απονεκρωμένα κοράλλια ή ψόφια θαλασσοπούλια). Ωστόσο, ο καθηγητής Βιολογικής Ωκεανογραφίας Ulf Riebesell θεωρεί πως ακόμα προλαβαίνουμε να σώσουμε τις θάλασσες, οι οποίες κρύβουν αρκετή δύναμη για να αναγεννηθούν.
Το Ινστιτούτο Ωκεανολογίας GEOMAR του Κιέλου επισημαίνει πως, αν δεν προστατέψουμε τις θάλασσές μας, θα συνεχίσουν να χάνουν όλο και περισσότερο τις ευεργετικές τους λειτουργίες. Ο ωκεανός είναι σύμμαχός μας. Περιορίζει τη θέρμανση του πλανήτη, παρέχει στην ανθρωπότητα τροφή, ελέγχει το κλίμα μας. Όμως, τα σκουπίδια στους ωκεανούς είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Δυστυχώς, τα πλαστικά, είτε είναι μικροσκοπικά είτε πρόκειται για σακούλες και μπουκάλια, εξαπλώνονται σε κάθε γωνιά και δημιουργούν σοβαρές ζημιές. Για παράδειγμα, οι χελώνες καταπίνουν πλαστικές σακούλες επειδή νομίζουν ότι είναι μέδουσες. Φάλαινες και δελφίνια πεθαίνουν, επειδή στο στομάχι τους είναι γεμάτο με πλαστικά. Από την άλλη πλευρά, οι ερευνητές επισημαίνουν το γεγονός ότι για πολλούς ανθρώπους η ζωή κάτω από το νερό δεν είναι τόσο σημαντική, όσο είναι η ζωή στην ξηρά. Ο καθηγητής Ulf Riebesell θεωρεί ότι ως ανθρώπινο είδος ζούμε σε έναν δισδιάστατο κόσμο και δύσκολα καταλαβαίνουμε πώς λειτουργούν οι ωκεανοί ως οικοσύστημα.
Αναμφίβολα, για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής κρίσης, σημαντικό ρόλο έχει η συλλογική κινητοποίηση και η ανάδειξη του περιβάλλοντος σε ισχυρό κοινωνικό αίτημα. Αισιόδοξο μήνυμα αποτελεί το ενδιαφέρον και η ανησυχία των πολιτών για τη φύση, αλλά και οι αλλαγές σε καταναλωτικές συνήθειες και συμπεριφορές (πρόσφατη παγκόσμια έρευνα του Economist Intelligence Unit σε συνεργασία με το WWF).
